04.10.25

İş birliği hem doğrudan temaslar hem de Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) aracılığıyla gelişiyor. Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler giderek daha da güçleniyor. Bu durum, ülkelerin kültürden ekonomiye kadar birçok alandaki iş birliğiyle kendini göstermektedir. Bu konu, Türkiye’nin Kırgızistan Büyükelçiliği ve basın temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen bir basın toplantısında dile getirildi.

Siyasi iş birliği

Geçtiğimiz yıl Kasım ayında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kırgızistan’a yaptığı resmî ziyaret kapsamında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin 6. toplantısı gerçekleştirildi. Bu ziyaretin sonucunda iki ülke arasındaki ilişkiler düzeyi “stratejik ortaklıktan” “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine yükseltildi.

Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 17–18 Eylül 2025 tarihlerinde resmî bir ziyaret için Kırgızistan’a geldi. Ziyaret çerçevesinde, iki taraflı Ekonomik Komisyon’un 12. toplantısı yapıldı ve oldukça verimli geçti. Taraflar, ticaret, yatırım, enerji, madencilik, eğitim, sağlık ve ulaştırma gibi birçok alanda iş birliğini sürdürme konusunda mutabık kaldılar.

Ayrıca Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Kırgızistan’ın dönem başkanlığında yapılan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Başbakan Yardımcıları/ Cumhurbaşkanı Yardımcıları Zirvesi’ne katıldı. Türkiye, Kırgızistan’da yapılacak parlamento seçimlerini desteklediğini ve bu seçimlerin ülke için faydalı olacağına inandığını belirtti.

Ticaret ve yatırım ilişkileri

Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacmi istikrarlı bir şekilde artmaktadır. 2024 yılında ticaret hacmi bir önceki yıla göre %5 artarak 1,546 milyar dolara ulaştı. 2025 yılının Temmuz ayı itibarıyla ikili ticaret hacmi 829 milyon dolar oldu.
İki ülke liderleri, ticaret hacmini 5 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

Türkiye’nin Kırgızistan’daki yatırımları 1,4 milyar doları aştı. Günümüzde madencilik, turizm, enerji, inşaat ve ulaşım gibi alanlarda yaklaşık 350 Türk şirketi faaliyet göstermektedir. Bu şirketler, özellikle enerji ve inşaat sektörlerinde büyük projeler yürütmekte ve iş birliğini genişletmeye hazır olduklarını ifade etmektedir.

Kurumsal kalkınma alanındaki ortaklık  

Türkiye ile Kırgızistan, bilim ve teknoloji alanındaki gelişmede çeşitli kurumlar aracılığıyla birbirlerini desteklemektedir. Bunların en önemlisi, 1993 yılında Kırgızistan’da ofisini açan TİKA’dır.
Bugüne kadar TİKA, Kırgızistan’da 1000’den fazla proje gerçekleştirmiş olup, bu projelerin toplam değeri 88 milyon dolara ulaşmıştır. Türkiye’nin genel kalkınma yardımlarının toplamı ise 1 milyar doları aşmaktadır. Bu projeler arasında Kırgız halkı için önemli olanlar şunlardır: Bişkek’teki Recep Tayyip Erdoğan Dostluk Devlet Hastanesi, Bilim İnovasyon Merkezi ve Özgen Balıkçılık Tesisi.

Eğitim alanındaki iş birliği

Eğitim, Kırgızistan ile Türkiye arasındaki iş birliğinin ana alanlarından biridir. Şu anda 7 ilk ve orta okulda 1.472 öğrenci eğitim görmektedir. 2021 yılından itibaren Türkiye Maarif Vakfı, Kırgızistan’da faaliyet göstermektedir. Vakıf kapsamında ülkede 21 okul, 16 yurt ve bir üniversite bulunmaktadır. Toplamda yaklaşık 16.700 öğrenci eğitim almaktadır. Kırgız-Türk Manas Üniversitesi bu yıl 30. yılını kutlamış ve dünyadaki en iyi 1000 üniversite arasına giren Kırgızistan’daki tek yükseköğretim kurumu olmuştur. Üniversitede 4000’den fazla öğrenci eğitim görmekte olup 13.200 mezun vermiştir. 2025 yılından itibaren yeni bir tıp fakültesi faaliyete başlamıştır.

Ülke genelinde 5000’den fazla Kırgız öğrenci burslu olarak okumaktadır. “Türkiye Bursları” programı kapsamında 345 öğrenci daha eğitimine başlamıştır.

Ayrıca, Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Kırgızistan için özel olarak “Kırgız Yıldızları” adlı burs programını başlatmıştır. Bu program kapsamında, üniversite giriş sınavında en başarılı 50 öğrenciden seçilen 11 kişiye özel burs verilmiştir.

Sağlık alanındaki iş birliği

Bişkek’teki Recep Tayyip Erdoğan Kırgız-Türk Dostluk Devlet Hastanesi geçen yıl iki ülke cumhurbaşkanları tarafından resmî olarak açılmıştır. Açılışından bu yana burada 55.818 hasta tedavi edilmiş ve 1.065 ameliyat gerçekleştirilmiştir. Kardiyoloji, kalp-damar cerrahisi, genel cerrahi, göğüs hastalıkları, dahiliye ve nefroloji bölümleri faaliyet göstermektedir.
Hastanede 10 organ nakli başarıyla gerçekleştirilmiş olup bunların 2’si karaciğer, 8’i böbrek naklidir. İki ülke arasındaki anlaşmaya göre her yıl yaklaşık 100 Kırgız vatandaşı, Türkiye’de ücretsiz tedavi imkânı elde etmektedir.

Kültürel ilişkilerin gelişmesi

Kırgızistan ile Türkiye’yi tarih ve kültür birleştirmektedir. Bu nedenle kültürel alanda da önemli ilerlemeler kaydedilmektedir. Temmuz 2025’te Bişkek’te Yunus Emre Türk Kültür Merkezi açılmıştır.

Türkiye, Kırgız vatandaşlarına çeşitli dinî hizmetler sunmaktadır. Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfı, Oş Devlet İlahiyat Fakültesi ile Oş İmam Hatip Ortaokulu’nu desteklemektedir. Bu kurumlarda 438 öğrenci eğitim görmektedir.

Bişkek’teki İmam Serahsi Camii bünyesindeki aile ve din merkezinde kadınlara destek verilmektedir. Diyanet Vakfı yalnızca 2025 yılında 350 Kırgız öğrenciye burs sağlamıştır. Tüm bu veriler, Kırgızistan ile Türkiye arasındaki çok yönlü iş birliği ve karşılıklı destek politikasının gelecekte de kararlılıkla devam edeceğini göstermektedir.

https://vesti.kg/politika/item/144138-kyrgyzsko-turetskie-otnosheniya-prodolzhayut-ukreplyatsya.html